Seçim kanunlarına güncelleme: Yeni baraj yeni sistem
AKP ve MHP’nin oy oranlarındaki gerilemenin ardından ‘güncelleme’ gereği duyulan seçim kanunları, 14 Mayıs seçimlerinde ilk kez uygulanacak.
Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) hazırladığı seçim takviminin başlaması ile birlikte tüm ülke seçim atmosferine girmeye başladı. 1 Nisan’dan itibaren hareketlenecek süreç, 6 Nisan’da ise yeni seçim düzenlemelerinin hayata geçmesi ile farklı bir boyut alacak. İktidarın seçimlerle ilgili kanunlarda geçen yıl hayata geçirdiği önemli düzenlemeler, 14 Mayıs seçimlerinde ilk kez uygulanabilecek.
AKP ve MHP milletvekillerinin oylarıyla yasalaşan yeni seçim düzenlemeleri kapsamında yüzde 10 olan seçim barajı, bu seçimlerde ilk kez yüzde 7 olarak uygulanacak. Yüzde 7 barajı ittifaklar için de geçerli olacak.
İttifakın genel oy oranının barajı geçmesi halinde tüm partilerin barajı geçmesi uygulaması son buldu. 2018 seçimlerinde ittifak yapan partilerin milletvekili sayısı, ittifakın ülke genelinde aldığı oyun ittifaktaki partilere bölünmesi ile hesaplanıyordu. Yeni düzenlemeyle ittifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde, seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak belirlenecek.
Ayrıca yeni sistemde siyasi partiler, Siyasi Partiler Kanunu’nda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen süre içinde ilçe, il ve büyük kongrelerini üst üste iki defa yapmamışsa seçime katılma yeterliliğini kaybedecek. YSK Kararı’nda, geçen hafta seçime katılma yeterliliğine sahip partiler açıklandı. Kararda, 298 sayılı ‘Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’ ile 2820 sayılı ‘Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili maddelerine göre, illerin en az yarısında oy verme günü olan 14 Mayıs 2023 tarihinden en az 6 ay öncesi itibarıyla teşkilat kurdukları ve büyük kongrelerini yaptıkları saptanan 36 siyasi partinin seçimlere katılma yeterliliği bulunduğu ifade edildi. Son seçimlerde CHP’nin destek vermesi ve TBMM’de grup kurabilmesi sonucu seçimlere katılabilen İYİ Parti’yi de dikkate alan iktidar ittifakı, bir daha böyle bir durumun yaşanmaması için de sistem değişikliğine gitti. Salt TBMM’de grup kurmuş olmanın, seçime katılabilmenin şartlarından biri olması uygulaması son buldu.
SANDIK KURULLARI
Partilerin sandık kurulu üyeliklerine başka partilerden kişileri üye göstermeleri zorlaştırıldı. Sandık kurulu üyeliklerine başka bir partinin üyesi kişiyi üye olarak göstermek isterlerse, o kişi için resmi onay süreci işletilecek. Gelecek seçimler, il, ilçe seçim kurullarına yönelik de düzenlemeler eşliğinde gerçekleştirilecek. Son düzenlemelerle seçim kurullarında “kıdemli hakim”in görev alması zorunluluğu kaldırıldı. Bir başkan, iki asil ve iki yedek üyeden oluşan seçim kurulu üyeleri, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, il merkezinde görev yapan, kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış, en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş hakimler arasından, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme yöntemiyle belirleniyor. Ad çekmede ilk çıkan hakim başkan, sonraki iki hakim asıl ve son çıkan iki hakim yedek üye oluyor. Kuraya katılacak hakim sayısının beşten az olması durumunda, bu hakimler arasında kura işlemi yapıldıktan sonra eksik kalan asıl ve yedek üyeler, en kıdemli hakimden başlayarak belirleniyor.
