TEPAV; Köprü ve otoyollar ucuzlarsa boş kalmaz

Halkın kullanamadığı köprü, tünel ve otoyol ücretlerinin düşürülmesi halinde hem bu yolları herkesin kullanabileceği hem de kamuya yükünün hafifleyeceği belirtildi

Geçenin de geçmeyenin de para ödemek zorunda kaldığı pahalı köprü, otoyol ve tünellerin ucuzlatılması önerildi. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından yayımlanan kamu özel işbirliği (KÖİ) raporunda özellikle ulaştırma projelerinde ciddi ölçüde ‘talep riski’ oluştuğu, pahalı olduğu için talep edilmeyen yolların ucuzlatılması halinde araç geçişlerinin artacağı, kamuya yükün azalacağı ifade edildi.

TEPAV’ın KÖİ raporunda, katılım ücretleri ve hizmet bedellerinin ödenebilirliğine ilişkin yapılacak testler konusunda spesifik bir metodolojiye ihtiyaç olduğu belirtilirken, “Bunun için gerçekçi talep tahmini çalışmaları yapılmalıdır. Ödenebilirlik testleri yapılmadığı zaman İzmit-İzmir Otoyolu Projesi (Osmangazi Köprüsü dahil) ve Avrasya Tüneli projesi örneklerinde olduğu gibi kullanıcılar yüksek ücretler nedeniyle tesisleri kullanmamaktadır. Bu durumda ücretleri düşürmek için bütçeden katkı payı sağlanmaktadır. Daha da önemlisi gelir garantileri nedeniyle, gerçekleşmeyen kullanımın bedeli de bütçeden ödenmektedir. Bu kapsamda alternatif senaryolar çerçevesinde kapasite, talep ve bütçe arasındaki ilişkiler analiz edilmelidir” denildi.

Raporda, Sağlık Bakanlığı’nın şehir hastanelerine talebi artırmak için mevcut hastaneleri kapattığına da dikkat çekildi.

AKP öncesinde devletin kendi imkanlarıyla yaptırdığı otoyol ve köprülerin ücretleri ile KÖİ projelerinin ücretleri arasında uçurum var.

BOŞ YOLLARI HALK ÖDÜYOR

■ Önemli bir kısmı devlet bütçesinden karşılandığı halde aşırı pahalı geçiş ücretleri yüzünden KÖİ modeliyle yaptırılan köprü ve otoyollara girmeye halk korkuyor. Örneğin Osmangazi Köprüsü için müteahhit firmaya araç başına KDV dahil yaklaşık 660 lira garanti verildi. 660 lirayı kimse ödeyemeyeceği için ücret 184.5 liraya indirilip aradaki 475.5 liralık fark Hazine’ye yüklendi. Ancak TEPAV’ın raporunda önerildiği gibi ücret daha aşağı çekilse daha çok araç köprüyü kullanmaya başlayacak. Bu sayede hem halka hizmet gidecek, hem kamu zararı azalacak hem de yollar boş kalmayacak.

YANLIŞLIKLA GİREN PİŞMANOLUYOR

■ KÖİ modelli müteahhit köprü ve otoyollarıyla, AKP öncesinde devletin kendi imkanlarıyla yaptırdığı otoyol ve köprüler arasında adeta fiyat uçurumu yaşanıyor. Örneğin: otomobille devletin boğaz köprülerinden geçilirse 8.25 TL, KÖİ köprüsünden geçilirse 19 lira ödeniyor. 380 kilometrelik Ankara-İstanbul devlet otoyolunu kullanan 47 lira öderken, 345 kilometrelik Bursa-İzmir KÖİ otoyolunu kullanan 214 TL ödüyor. 30-40 kilometrelik kısa mesafe devlet otoyolunda 5 TL, KÖİ otoyolunda 22 lira. Osmangazi köprüsünden İzmir yönüne geçiş 184.5 TL, İstanbul yönüne geçiş 244.5 TL.